Mikołaj Kopernik to najsłynniejszy mieszkaniec Torunia, który swoimi odkryciami zrewolucjonizował sposób, w jaki postrzegamy Wszechświat. Urodził się w tym mieście 19 lutego 1473 roku i choć większość życia spędził poza Toruniem, to właśnie tutaj rozpoczęła się jego niezwykła droga. W tym artykule proponujemy trasę spaceru po Toruniu śladami wielkiego astronoma, która pozwoli lepiej poznać miejsca związane z jego życiem i dziedzictwem.
1. Dom Mikołaja Kopernika
Nasz spacer rozpoczynamy od miejsca narodzin astronoma - gotyckiej kamienicy przy ulicy Kopernika 15/17 (dawnej ulicy św. Anny). Dziś mieści się tu muzeum poświęcone życiu i działalności Kopernika. Budynek pochodzi z końca XV wieku i składa się właściwie z dwóch połączonych kamienic mieszczańskich.
W muzeum można zobaczyć ekspozycję przedstawiającą wyposażenie średniowiecznego domu mieszczańskiego, a także kopernikana - przedmioty związane z Kopernikiem i jego odkryciami. Na szczególną uwagę zasługuje makieta średniowiecznego Torunia, która pokazuje, jak wyglądało miasto w czasach, gdy żył w nim młody Mikołaj. Muzeum zostało niedawno zmodernizowane i oferuje interaktywne wystawy, które w przystępny sposób przybliżają postać astronoma i jego teorię heliocentryczną.
Adres: ul. Kopernika 15/17
Godziny otwarcia: wtorek-niedziela 10:00-18:00 (poniedziałek - nieczynne)
Bilet wstępu: normalny 20 zł, ulgowy 14 zł
2. Katedra św. Janów
Z domu rodzinnego Kopernika kierujemy się w stronę katedry św. Janów (św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty). Ta gotycka świątynia jest jednym z najważniejszych zabytków Torunia i ma bezpośredni związek z Kopernikiem. Tutaj astronom został ochrzczony, a jego ojciec prawdopodobnie był fundatorem jednego z ołtarzy.
W katedrze warto zwrócić uwagę na chrzcielnicę z 1484 roku, przy której mały Mikołaj przyjął chrzest. W bocznej kaplicy znajduje się również pamiątkowa tablica poświęcona astronomowi. Na wieży katedralnej wisi jeden z największych średniowiecznych dzwonów w Polsce - "Tuba Dei" (Trąba Boża), odlany w 1500 roku.
Z wieży katedry roztacza się przepiękny widok na całe miasto. Warto wspiąć się na jej szczyt, aby zobaczyć panoramę Torunia z lotu ptaka. Na pewno podobne widoki podziwiał młody Kopernik, gdy spacerował po rodzinnym mieście.
Adres: ul. Żeglarska 16
Godziny otwarcia: codziennie 8:30-18:00 (w niedzielę i święta - dostęp ograniczony podczas mszy)
Bilet wstępu: wstęp do katedry bezpłatny, wejście na wieżę - normalny 15 zł, ulgowy 10 zł
3. Pomnik Mikołaja Kopernika
Z katedry kierujemy się na Rynek Staromiejski, gdzie znajduje się słynny pomnik Mikołaja Kopernika. Monument został odsłonięty w 1853 roku i przedstawia astronoma w todze uniwersyteckiej, trzymającego w ręku astrolabium. Na cokole widnieje łaciński napis "Nicolaus Copernicus Thorunensis - Terrae motor, Solis Caelique stator" (Mikołaj Kopernik Torunianin - Ziemi poruszyciel, Słońca i Nieba zatrzymujący).
Pomnik stał się jednym z symboli Torunia i popularnym miejscem spotkań. Według miejscowej tradycji, dotknięcie astrolabium w ręce Kopernika przynosi szczęście, a studenci czynią to przed egzaminami, licząc na powodzenie.
Warto zwrócić uwagę na otaczającą pomnik zabudowę Rynku Staromiejskiego, która w dużej mierze zachowała swój średniowieczny charakter. Kopernik z pewnością znał doskonale te kamienice, choć wiele z nich zostało przebudowanych po jego czasach.
Adres: Rynek Staromiejski
Dostępność: całodobowa, bez ograniczeń
4. Ratusz Staromiejski
Przy Rynku Staromiejskim znajduje się również imponujący gotycki Ratusz, będący jednym z najwspanialszych przykładów średniowiecznej architektury miejskiej w Europie. Choć nie ma bezpośrednich dowodów na to, że Kopernik odwiedzał Ratusz, z pewnością budynek ten był ważnym elementem krajobrazu miasta w jego czasach.
Obecnie w Ratuszu mieści się Muzeum Okręgowe, które posiada bogatą kolekcję związaną z historią miasta. Jednym z eksponatów jest portret Kopernika z XVI wieku oraz pierwsze wydania jego dzieła "O obrotach sfer niebieskich" z 1543 roku. Warto również wejść na wieżę ratuszową, z której roztacza się widok na Stare Miasto.
Adres: Rynek Staromiejski 1
Godziny otwarcia: wtorek-niedziela 10:00-18:00 (poniedziałek - nieczynne)
Bilet wstępu: normalny 16 zł, ulgowy 11 zł
5. Kościół Najświętszej Marii Panny
Z Rynku kierujemy się w stronę kościoła Najświętszej Marii Panny na ulicy Panny Marii. Ta gotycka świątynia z XIII wieku, należąca pierwotnie do franciszkanów, jest jednym z najstarszych kościołów w Toruniu. W czasach Kopernika był to ważny ośrodek religijny i kulturalny.
Kościół słynie z pięknych sklepień gwiaździstych, które mogły inspirować młodego Kopernika do zainteresowania się astronomią. We wnętrzu świątyni znajduje się również tablica pamiątkowa poświęcona wielkiemu astronomowi.
Szczególną uwagę warto zwrócić na detal architektoniczny - tzw. "kopernikańskie słońce", czyli ozdobny element sklepienia w kształcie słońca z promieniami, który niektórzy badacze wiążą z teorią heliocentryczną.
Adres: ul. Panny Marii 2
Godziny otwarcia: codziennie 10:00-18:00 (w niedzielę - dostęp ograniczony podczas mszy)
Bilet wstępu: wstęp bezpłatny
6. Planetarium im. Władysława Dziewulskiego
Nasz spacer kończymy w miejscu, które choć nie pochodzi z czasów Kopernika, jest bezpośrednio związane z jego dziedzictwem. Planetarium im. Władysława Dziewulskiego zostało otwarte w 1994 roku z okazji obchodów pięćsetnej rocznicy urodzin astronoma.
W nowoczesnym budynku odbywają się pokazy astronomiczne, które w przystępny sposób prezentują teorię Kopernika i współczesną wiedzę o kosmosie. Planetarium dysponuje projektorem gwiazdowym, który wyświetla na kopule o średnicy 8 metrów obraz ponad 6000 gwiazd.
Warto również odwiedzić znajdującą się obok Orbitarium - interaktywną wystawę poświęconą współczesnemu poznawaniu kosmosu. Można tam sterować łazikiem marsjańskim, przeprowadzać symulacje lotów kosmicznych i poznawać tajemnice planet Układu Słonecznego.
Adres: ul. Franciszkańska 15-21
Godziny otwarcia: wtorek-niedziela 9:00-17:00 (poniedziałek - nieczynne)
Bilet wstępu: normalny 18 zł, ulgowy 13 zł
Praktyczne informacje
Cała trasa ma długość około 2 kilometrów i można ją przejść w 2-3 godziny, nie licząc czasu spędzonego w muzeach i innych obiektach. Warto zaplanować na nią przynajmniej pół dnia, aby móc spokojnie zwiedzić wszystkie opisane miejsca.
Najlepszym czasem na spacer śladami Kopernika jest okres od późnej wiosny do wczesnej jesieni, gdy pogoda sprzyja pieszym wędrówkom. Warto pamiętać, że wiele muzeów jest nieczynnych w poniedziałki.
Dla tych, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę o Koperniku, polecamy wcześniejsze zapoznanie się z biografią astronoma lub skorzystanie z usług licencjonowanego przewodnika, który opowie więcej ciekawostek związanych z jego życiem i działalnością.
Kopernik poza Toruniem
Choć Toruń jest miejscem narodzin Kopernika, warto pamiętać, że większość swojego życia spędził on w innych miastach. Po opuszczeniu rodzinnego Torunia studiował w Krakowie, Bolonii i Padwie, a następnie pracował we Fromborku, gdzie dokończył swoje przełomowe dzieło "O obrotach sfer niebieskich".
Dla miłośników historii astronoma polecamy również odwiedzenie Olsztyna (gdzie Kopernik pracował jako administrator dóbr kapituły warmińskiej) oraz Fromborka (gdzie znajduje się jego grób w katedrze). Te miejscowości, wraz z Toruniem, tworzą tzw. "Szlak Kopernikowski", będący fascynującą trasą turystyczną śladami wielkiego uczonego.
Podsumowanie
Spacer śladami Mikołaja Kopernika po Toruniu to nie tylko lekcja historii, ale także okazja do odkrycia urokliwego, gotyckiego miasta, które wywarło wpływ na kształtowanie się osobowości i zainteresowań przyszłego astronoma. To tutaj, wśród średniowiecznych murów i wież, urodził się człowiek, który "wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię" i na zawsze zmienił nasze spojrzenie na kosmos.
Toruń z dumą pielęgnuje pamięć o swoim najsłynniejszym synu, a ślady jego obecności można dostrzec na każdym kroku - od pomników i tablic pamiątkowych, przez nazwy ulic i instytucji, aż po liczne pamiątki i gadżety związane z astronomem.
Zachęcamy do odbycia tego spaceru podczas wizyty w Toruniu i do osobistego odkrycia miejsc, które ukształtowały jednego z największych umysłów w historii nauki.